Sán lá gan đã lan ra 45 tỉnh, thành!
Tags: CT TƯ, Viện SR, Hà Nội, Quảng Bình, Viện Thú, Hà Tây, Sán lá gan, ký sinh trùng, bệnh nhân, bệnh viện, bị nhiễm, điều trị, người bị, có người, lớn
|
Từ 27 tỉnh, thành
có người bị nhiễm sán lá gan lớn, đến nay, sán lá gan đã lan ra 45
tỉnh, thành. Có người bị nhiễm, mãi đến khi sán đục gối, khoét ngực chui
ra ngoài mới biết!
Sán lá gan lớn đục người, chui ra
Tại Viện Sốt rét-Ký sinh
trùng-Côn trùng Trung ương (SR-KST-CT TƯ), anh Lê Việt Cường, 35 tuổi,
ngụ tại xã Vọng Xuyên, Huyện Phúc Thọ, Hà Tây không khỏi bàng hoàng kể
về trường hợp của anh bị nhiễm sán lá gan lớn.
Cách đây khoảng 4 tháng,
anh thấy sức khỏe của mình tự nhiên bị giảm sút, đi làm hay bị chóng
mặt, mờ mắt tức ngực, đau sau lưng hay sốt nhẹ vào khoảng 5-6 giờ chiều.
Ngoài ra, còn có các biểu hiện chán ăn; cảm giác no bụng, đi ngoài toàn
nước trong một tuần liền.
Anh Cường đã đến một số
bệnh viện ở Hà Nội để khám bệnh thì được chẩn đoán là áp xe gan. Anh
được bệnh viện cho tiêm thuốc, truyền kháng sinh hơn chục ngày, tốn kém
khoảng hàng chục triệu đồng nhưng không khỏi bệnh.
Mãi sau, khi tiến hành
hút dịch ở gan cho anh, bệnh viện mới phát hiện có sán lá gan trong gan
của anh. Anh được chuyển đến Viện SR-KST-CT TƯ. Tại đây, anh mới điều
trị được 10 ngày nhưng các triệu trứng đau đớn, mỏi mệt không còn nữa...
Trên đây chỉ là một trong
tổng số hơn 200 người phải nhập viện ở Viện SR-KST-CT TƯ từ đầu năm đến
nay. Trường hợp như anh Cường còn khá may mắn, được phát hiện chậm
nhưng cũng còn kịp điều trị đúng nơi, đúng bệnh.
PGS.TS Nguyễn Văn Đề, Phó
Trưởng Khoa Ký sinh trùng-Viện SR-KST-CT TƯ kể lại trường hợp một bệnh
nhân khác mà ông đã từng điều trị.
Bệnh nhân này có những triệu chứng như anh Cường gặp phải, khi đi khám bệnh ở một số bệnh viện thì được bảo là ung thư gan.
Điều trị mãi không khỏi.
bác sĩ phán bệnh nhân “Về nhà, chờ chết”! Về nhà, chờ mãi vẫn… chưa
chết, bệnh nhân sốt ruột lại mò qua bệnh viện khác điều trị. Vẫn không
khỏi và lại được khuyên “về nhà, chờ chết”, bệnh nhân này bèn đi “vái tứ
phương...”, may sao, có người mách bảo đến bác sĩ Viện SR-KST-CT TƯ.
Đến Viện xét nghiệm lại,
nơi đây phát hiện gan bệnh nhân chứa… cả ổ sán lá gan lớn và cho uống
vài liều thuốc đặc trị, điều trị hơn chục ngày thì khỏi!
Trường hợp trên vẫn chưa ly kỳ bằng chuyện sán lá gan lớn đục thủng người chui ra ngoài.
Em Lê Thanh H., sinh năm
1991, ngụ tại xã Cao Dương, Huyện Thanh Oai, Tỉnh Hà Tây bỗng nhiên bị
đau hạ sườn bên phải kèm theo sốt 39 độ C.
Trong suốt hai tháng
trời, H. được điều trị tại một bệnh viện lớn ở Hà Nội với chẩn đoán
áp-xe gan với hai ổ áp-xe. Thấy vậy, bệnh viện liền cho H. mổ gan, điều
trị đông, tây y kết hợp. Sau đó, bệnh giảm và H. được xuất viện.
Ra viện một tháng, H. lại
bị… đau khớp gối, lại phải đến một bệnh viện khác điều trị. Đến bệnh
viện này, tự dưng, một con sán lá gan lớn… chui ra từ khớp gối! Nó lớn
bằng khoảng 2 đốt ngón tay, màu đỏ hồng. Từ đó, H. khỏi bệnh, mạnh khỏe
bình thường!
Còn trường hợp của bà
Nguyễn Thị H., sinh năm 1957, ngụ tại xã Tiến Hóa, Huyện Hướng Hóa, Tỉnh
Quảng Bình thì xuất hiện khối u dưới da ngực trái. Bệnh nhân có cảm
giác đau, ngứa và như có vật gì di động trong khối u.
Bà H. đã đi nhiều nơi từ
Quảng Bình, Huế đến Hà Nội để chữa bệnh. Có bệnh viện bảo là do sán,
bệnh viện khác cho là u sụn sườn, một bệnh viện khác nữa thì cho là u
vú.
Xét nghiệm, sinh thiết,
chọc dò mãi… cho đến một ngày nọ, trong lúc bác sĩ đang cho chọc dò khối
u thì một con sán lá gan lớn ngọ nguậy chui ra từ lỗ chọc dò! Con sán
này to bằng cỡ một đốt lóng tay… Từ đó, bà H mới hết bệnh!!
Lại
còn có trường hợp, sán lá gan đào “đường hầm”, chui lũi ngoằn ngoèo
trong cơ thể người bệnh. Đó là trường hợp một bệnh nhân nữ, trên 40 tuổi
ở Gia Lai.
Bệnh nhân có những triệu
chứng như mệt mỏi, sợ mỡ, đau phía trên hông phải nhưng không sốt. Bác
sĩ cho siêu âm gan thì thấy gan có tổn thương.
Sau đó, điều trị bằng
thuốc kháng sinh thì bệnh nhân đỡ bệnh, nhưng lại xuất hiện mụn to mọng
nước như nốt bỏng ở ngực phải bằng hạt lạc (đậu phộng). Quan sát, người
ta thấy từ “nốt bỏng” này bỗng chạy thành đường ngoằn ngoèo gẫy khúc.
Mỗi ngày, “con đường” dài thêm 3-4 cm. Khi “đường hầm” dài tới 23,6 cm
thì các bác sĩ thấy trong đó… một con sán lá gan lớn!
Sán lá gan lan tràn, từ động vật qua người...
Theo bác sĩ Đoàn Thị Hạnh Nguyên, Trưởng khoa khám bệnh-Viện SR-KST-CT TƯ, tính từ ngày 1/1-25/8/2006, Viện đã tiếp nhận 202 trường hợp bệnh nhân nhiễm sán lá gan.
Trong đó, có 20 bệnh nhân ở Hà Nội. Còn lại, đa số bệnh nhân là ở các tỉnh miền Trung như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.
Ngoài ra, các tỉnh như Phú Thọ, Bắc Ninh, Hà Tây, Bắc Giang, Hà Nam… đều có người mắc.
So với các năm trước, số bệnh nhân nhiễm sán lá gan nhập viện ở Viện SR-KST-CT TƯ đã tăng mạnh.
Năm 2003, Viện chỉ điều
trị có 7 bệnh nhân. Sang năm 2004, Viện tiếp nhận 45 bệnh nhân sán lá
gan. Năm sau, 2005, 55 bệnh nhân sán lá nhân đến Viện điều trị. Và, cho
đến nay, tuy chưa hết quý 3/2006 mà số bệnh nhân nhiễm sán lá gan đã
tăng gấp 4 lần so với cả năm trước!
Số liệu khảo sát của Viện
SR-KST-CT TƯ vào tháng 8/2004, toàn quốc có 27/64 tỉnh, thành có người
bị nhiễm sán lá gan. Tuy nhiên, đến nay, sau hai năm, theo TS.
Đặng Thị Cẩm Thạch, Trưởng Khoa Ký sinh trùng, Viện SR-KST-CT TƯ, tính
đến tháng 8/2006, toàn quốc đã có 45 tỉnh, thành bị nhiẽm sán lá gan với
tổng số 1.465 người bị nhiễm (đến bệnh viện).
Bản đồ phân bố sán lá gan do Viện SR-KST-CT TƯ lập
Trong khi đó, Thạc sĩ Nguyễn Thị Giang Thanh, Phòng Ký sinh trùng-Viện Thú Y Quốc Gia cho biết, theo điều tra của Viện Thú y Quốc gia, trên các vùng núi cao, tỷ lệ trâu bò nhiễm sán lá gan lên đến trên 90%.
Theo bà, sán lá gan là ký
sinh trùng sống ký sinh ở các động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu, dê...Có
hai loại sán lá gan, sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ. Sán lá gan lớn
do ấu trùng Fasciola gigantica phát triển thành.
"Hiện nay, chúng tôi chưa
biết phải làm thế nào để có thể hạn chế trâu, bò bị nhiễm sán lá gan.
Hiện cũng chưa có một chương trình phòng chống sán lá gan ở động vật
thật sát sao..."-ThS Nguyễn Thị Giang Thanh, nói.
|
Xét nghiệm sán lá gan: 24 giờ có kết quả
Tags: ĐH Y Dược TP, Việt Nam, bệnh sán lá gan, xét nghiệm máu, có kết quả, bệnh nhiệt đới, ký sinh trùng, có thể, bộ môn, người dân, bệnh viện, bạch cầu, 24, giờ
|
(TS) - Với
50.000 đồng, có thể biết mình có mắc bệnh sán lá gan hay không... người
dân có thể xét nghiệm máu tại bộ môn Ký sinh trùng-ĐH Y Dược TP.HCM hay
Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới. Kết quả xét nghiệm máu sẽ có trong vòng
24 giờ.
Ngày 22/9, trao đổi với phóng viên TS, GS Trần Vinh Hiển, chuyên khoa Ký sinh trùng và Vi nấm học-BV Bệnh Nhiệt đới cho biết, khi còn non, sán lá gan lớn xuyên qua mô gan, phá hủy mô gan để định vị trong ống mật. Do đó, phản ứng của cơ thể rất dữ dội: Sốt, đau bụng, không ăn được…
Đặc biệt các tế bào trong máu phản ứng, làm bạch cầu ái toan tăng rất cao.
Trong khi đó, theo TS
Trần Thị Kim Dung, Bộ môn Ký sinh trùng ĐH Y-Dược TP.HCM, xét nghiệm máu
đo bạch cầu ái toan sẽ cho dấu hiệu chỉ điểm của bệnh sán lá gan lớn.
Thậm chí có những bệnh nhân, bạch cầu ái toan tăng cao đến hơn 70% so với bình thường.
Bên cạnh đó, sán lá gan
lớn chưa hoàn toàn thích nghi với cơ thể người nên thường dẫn đến tình
trạng đi lạc chỗ, như: đục gối hay khoét ngực. Ký chủ thực sự của loài
này là loài nhai lại (trâu, bò, cừu...). Người chỉ là ký chủ ngẫu nhiên,
tình cờ.
Vì vậy, tính chất sinh
học của sán lá gan kém thích nghi với người nên rất khó chẩn đoán nếu
dựa vào việc xét nghiệm phân để tìm trứng ký sinh trùng. Chỉ có 5% người
mắc bện sán lá gan lớn mới có trứng trong phân.
|
Sán lá gan lớn: Sống ký sinh trong người từ 9-13 năm
Tags: TS Nguyễn Văn Đề, Viện Sốt, Trung Ương, Việt Nam, Khoa Ký Sinh, bệnh sán lá gan, trường đại học y, áp xe gan, sống ký sinh, Hồ Chí Minh, xét nghiệm phân, bệnh nhân, chẩn đoán, điều trị, người
|
Sau khi TS đăng bài " Sán lá gan đã lan ra 45 tỉnh, thành
", nhiều bạn đọc đã gởi mail đề nghị cung cấp thêm thông tin về bệnh
sán lá gan. Dưới đây là bài viết của PGS.TS Nguyễn Văn Đề, Phó trưởng
Khoa Ký Sinh trùng-Viện Sốt rét-Ký Sinh trùng-Côn trùng Trung Ương trả
lời bạn đọc xung quanh những thắc mắc thường gặp về sán lá gan.
Sán lá gan: Từ đâu mà có?
Bệnh sán lá gan lớn (fascioliasis) do loài sán lá Fasciola hepatica hoặc Fasciola gigantica gây nên.
Loài sán này chủ yếu ký sinh ở động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu, lạc đà...và có thể ký sinh gây bệnh ở người.
Sán ký sinh
trong hệ thống gan mật, chúng đẻ trứng theo dịch mật xuống ruột và theo
phân ra ngoài môi trường. Ở ngoài môi trường, trứng sán rơi xuống nước,
nở ấu trùng lông chui vào ốc thích hợp (ốc Lymnae) phát triển thành ấu
trùng đuôi bơi tự do trong nước và bám vào rau cỏ thuỷ sinh.
Người và động vật ăn phải thực vật thuỷ sinh hoặc uống nước lã có ấu trùng sán lá gan lớn sẽ bị nhiễm sán lá gan lớn.
Như vậy,
nguồn bệnh từ động vật ăn cỏ và người bệnh gây ô nhiễm rau, cỏ và nguồn
nước bởi các ấu trùng sán lá gan lớn và tạo nên chu kỳ khép kín.
Sán lá gan nhiễm vào người như thế nào?
Người ăn
phải các loại rau thuỷ sinh (loại rau mọc hoặc trồng dưới nước) như cải
soong, rau cần, rau ngổ, rau đắng, rau muống ao, uống nước lã có ấu
trùng sán lá gan lớn là bị nhiễm bệnh.
Khi ăn phải
ấu trùng sán lá gan lớn vào đường tiêu hoá, sau 1 giờ, ấu trùng thoát
kén và xuyên qua thành ruột. Sau 2 giờ xuất hiện trong ổ bụng, chúng
tiếp tục xuyên vào gan và đến gan vào ngày thứ 6.
Sau khi
thoát kén, nếu vật chủ thích hợp, chúng tiếp tục di hành đến ký sinh
trong đường mật. Thời gian từ khi nhiễm đến khi xuất hiện trứng trong
phân tuỳ thuộc vật chủ, ở cừu và trâu bò là 2 tháng (6-13 tuần), ở người
là 3-4 tháng. Thời gian này còn phụ thuộc số lượng sán (sán càng nhiều,
thời gian trưởng thành càng dài). Tuổi thọ của sán lá gan lớn ở người từ 9-13,5 năm.
Người là
vật chủ chưa thích hợp nên nhiều trường hợp sán lá gan lớn nằm trong nhu
mô gan gây những ổ hoại tử lớn mà không đi vào đường mật để đẻ trứng.
Có trường hợp sán non còn di chuyển xuống đại tràng hoặc ra thành ngực
hoặc đến tuyến vú hoặc chui ra khớp gối đã gặp ở Việt Nam.
Tình trạng bệnh lý phụ thuộc thời gian mắc bệnh, vị trí ký sinh và phản ứng của người bệnh.
Khi ấu
trùng xuyên qua thành ruột gây xuất huyết và viêm, các tổn thương có thể
gây triệu chứng không rõ rệt. Sán chui vào cư trú ở tổ chức gan gây nên
những thay đổi bệnh lý.
Ký sinh trùng gây tiêu huỷ các tổ chức gan lan rộng với các tổn thương chảy máu và phản ứng viêm, phản ứng miễn dịch.
Các biểu
hiện lâm sàng thường gặp là đau hạ sườn phải (vùng gan), sốt, sụt cân,
ậm ạch khó tiêu, rối loạn tiêu hoá, đau thượng vị, sẩn ngứa, biểu hiện
triệu chứng viêm đường mật, viêm gan thể u và có liên quan đến lịch sử
ăn sống rau thuỷ sinh (cải song và các loại khác). Sán có thể di chuyển
ra ngoài gan (chui ra khớp gối, dưới da ngực, áp xe đại tràng, áp xe
bụng chân...).
Bác sĩ phát hiện bệnh như thế nào?
Chẩn đoán
xác định đối với sán lá gan lớn là xét nghiệm phân và phản ứng miễn dịch
(kỹ thuật miễn dịch sử dụng cho tất cả các giai đoạn của bệnh nhưng tốt
nhất là giai đoạn cấp tính).
Ngoài ra,
có thể sử dụng một số chẩn đoán hỗ trợ như X quang, siêu âm, chụp cắt
lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ, xét nghiệm công thức máu (tăng
bạch cầu ái toan).
Xét nghiệm phân tìm trứng sán lá gan là phương pháp chẩn đoán chính nhưng cần lưu ý mấy vấn đề sau:
+ Sán không
trưởng thành (nói chung người không phải là vật chủ thích hợp) nên lúc
này sán không đẻ và không tìm thấy trứng trong phân.
+ Giai đoạn
mới nhiễm, các triệu trứng lâm sàng rõ, nhưng chưa đủ thời gian để sán
đẻ trứng và xét nghiệm phân chưa thấy trứng, thường phải sau 3-4 tháng
kể từ khi ăn ấu trùng.
+ Ở người
sán lá gan lớn đẻ trứng và đào thải thất thường nên trứng có thể rất ít
hoặc có khi không thấy trong một số mẫu phân theo các thời điểm khác
nhau. Thường chỉ thấy trứng trong phân từ 10-25% trường hợp.
+ Sán lá gan lạc chỗ sẽ không bao giờ có trứng trong phân.
Tiêu chuẩn
chẩn đoán sán lá gan ở Việt Nam là: Có trứng sán lá gan lớn trong phân
hoặc có tổn thương gan trên hình ảnh siêu âm (hoặc CT) kèm theo ELISA
(+) với kháng nguyên Fasciola hiệu giá từ 1/3.200 trở lên. Thường có bạch cầu ái toan tăng cao.
Cần chẩn
đoán phân biệt với u gan, đặc biệt là ung thư gan hoặc áp xe gan do
nguyên nhân khác như áp xe gan do amíp, do Toxocara, do Gnathostoma...
Tổn thương
gan do sán lá gan lớn dưới hình ảnh siêu âm hay chụp cắt lớp vi tính gan
hầu hết chẩn đoán nhầm là u gan hay áp xe gan nên dẫn đến xử lý không
đúng nguyên nhân gây bệnh.
Những bệnh
nhân được chẩn đoán nhầm là u gan sẽ được điều trị bằng phẫu thuật, chạy
tia hay tiêm, chuyền hoá chất đều có hại cho sức khoẻ bệnh nhân. Đặc
biệt, bệnh nhân thường bị suy sụp tinh thần khi được chẩn đoán
là u gan (nhưng thực ra, trong nhiều trường hợp là bệnh nhân bị chẩn
đoán nhầm!).
Một số bệnh nhân khác thì "may mắn" hơn khi được chẩn đoán nhầm là "áp xe gan do amíp".
Nói là "may
mắn" hơn vì những bệnh nhân này khi đó sẽ được cho uống thuốc chống
amíp, mà trong thuốc chống amíp thì lại có chứa metine (hay
dehydro-emetine). Chính hoạt chất metine này cũng có tác dụng điều trị
sán lá gan lớn. Tuy tác dụng của thuốc này trên sán lá gan không cao
nhưng do tác dụng của thuốc, một số bệnh nhân cũng khỏi bệnh. Trong khi
đó, cả bác sĩ và bệnh nhân vẫn cứ "tưởng" đã điều trị đúng bệnh áp xe
gan do amíp!
Nhiều bệnh nhân phải nằm viện dài ngày hoặc chuyển viện nhiều lần làm tốn kém đáng kể cho bệnh nhân, gia đình và xã hội.
Thuốc đặc trị sán lá gan
Từ trước năm 2002, điều trị bệnh sán lá gan lớn còn là vấn đề khó khăn ở Việt Nam.
Vào thời
điểm đó, người ta sử dụng Dehydro-emetine 1 mg/kg/ ngày x 10 ngày (tiêm
bắp hoặc dưới da), Mebendazole 50mg/kg/ngày x 7-10 ngày để điều trị. Thế
nhưng, các loại thuốc trên có hiệu quả điều trị thất thường.
Đến nay, đã
có thuốc Triclabendasole (còn có tên biệt dược là Egaten do Hãng Dược
phẩm Novartis, Thuỵ Sỹ sản xuất) dùng điều trị và có tác dụng tốt trong
điều trị cho người bệnh nhiễm sán lá gan lớn.
Thuốc này
mới được sử dụng ở Việt Nam từ năm 2003 với liều 10 mg/kg chia 2 lần
cách nhau 6 - 8 giờ (uống sau khi ăn no). Có một số bệnh nhân dùng liều
20mg/kg, khỏi bệnh đạt 100%. Tác dụng phụ của Egaten không đáng kể và
thuốc an toàn với người bệnh. Thuốc hiện chỉ có và sử dụng ở các cơ sở y
tế chuyên khoa.
Ăn rau sống, coi chừng bị nhiễm sán
Nguyên tắc
phòng chống sán lá gan lớn là cắt đứt các mắt xích trong vòng đời của
sán. Nhưng biện pháp hữu hiệu nhất là phối hợp giáo dục truyền thông
“không ăn sống rau thuỷ sinh” kết hợp với phát hiện bệnh nhân điều trị
đặc hiệu.
Đồng thời, diệt mầm bệnh trên súc vật dự trữ bằng cách tẩy sán lá gan lớn định kỳ cho trâu, bò.
Đến đâu xét nghiệm nhiễm sán lá gan?
Khi bạn bị
đau tức hạ sườn phải hoặc thượng vị, ậm ạch khó tiêu… và nghi ngờ mình
bị nhiễm giun, sán, bạn nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa dưới đây để
xét nghiệm:
Tại miền Bắc: Viện Sốt rét-Ký sinh trùng -Côn trùng Trung ương, 245- Lương Thế Vinh, Hà Nội.
Tại miền Trung: Viện Sốt rét-Ký sinh trùng -Côn trùng Quy Nhơn, 16- Nguyễn Thái Học, TP. Quy Nhơn. -
Tại
miền Nam: Viện Sốt rét-Ký sinh trùng -Côn trùng TP. Hồ Chí Minh, 669-
Trần Hưng Đạo, TP. Hồ Chí Minh. Hoặc Bộ môn Ký sinh học, Trường Đại học
Y-Dược TP. Hồ Chí Minh, 217-Hồng Bàng, Quận 5, TP. Hồ Chí Minh.
Bác sĩ sẽ làm gì để phát hiện bạn có bị nhiễm sán lá gan không?
Đến các cơ sở y tế chuyên khoa để xét nghiệm tìm giun, sán nhiễm vào người, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn:
Trước hết, làm siêu âm gan.
Tiếp theo, xét nghiệm máu để làm công thức bạch cầu (đếm bạch cầu ái toan).
Bác sĩ cũng phải làm thêm một xét nghiệm gọi là ELISA để phát hiện sán lá gan lớn.
Cuối cùng, lấy phân xét nghiệm tìm trứng sán lá gan lớn.
|
60 triệu người Việt Nam đang mang giun sán... trong bụng!
Cập nhật lúc 10:45, Thứ Ba, 26/09/2006 (GMT+7)
(VietNamNet) - Ngoài
sán lá gan ở nhiều tỉnh, thành, hàng chục triệu người Việt Nam cũng
đang mang trong bụng mình nhiều loại giun khác nhau... TS.
Đặng Thị Cẩm Thạch, Trưởng Phòng Ký sinh trùng - Viện Sốt rét - Ký sinh
trùng - Côn trùng Trung ương (SR-KST-CT TƯ) cho biết.
Bà
Thạch cũng cho biết thêm, ngoài sán lá gan, toàn quốc có 60 triệu người
nhiễm giun đũa, 40 triệu người nhiễm giun tóc, 20 triệu người nhiễm
giun móc.
Theo con số do Viện SR-KST-CT TƯ nêu trên, tính ra, ở Việt Nam, cứ 10 người thì tới 7-8 người có mang giun, sán trong bụng!
Dưới đây là cuộc trao đổi giữa TS Đặng Thị Cẩm Thạch với phóng viên VieNamNet...
Cả nước nhiễm giun sán
 |
|
TS. Đặng Thị Cẩm Thạch, Viện SR-KST-CT TƯ:"Hàng chục triệu người Việt Nam bị nhiễm giun sán". (Ảnh: N. Huyền)
|
- Tình
hình nhiễm sán lá gan lớn lên tới 45 tỉnh, thành trên cả nước khiến cho
nhiều người lo ngại... Nhưng trong số các loại ký sinh trùng nhiễm vào
người, không chỉ có sán lá gan lớn. Bà có thể điểm qua tình hình nhiễm
giun, sán các loại trên toàn quốc để mọi người được biết?
-
Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, cùng với tập quán ăn uống,
sinh hoạt chưa đảm bảo vệ sinh, rất thuận lợi cho sự phát triển của các
bệnh giun, sán. Ước tính, trên toàn quốc số người nhiễm giun đũa
khoảng 60 triệu người, giun tóc 40 triệu người và giun móc 20 triệu
người, trong đó số nhiễm phối hợp 2, 3 loại giun lên tới 60-70%.
Về bệnh sán thường gặp ở Việt Nam, có thể nói đến là:
Bệnh sán lá gan nhỏ:
Phát hiện bệnh có ở 21 tỉnh phân bố chủ yếu ở một số địa phương có tập
quán ăn gỏi cá, hoặc ăn cá chưa nấu chín. Những nơi có tỷ lệ nhiễm sán
lá gan nhỏ cao (30-70%) là nơi người dân thường xuyên ăn gỏi cá như Kim
Sơn - Ninh Bình, Nghĩa Hưng - Nam Định, Nga Sơn - Thanh Hoá, Ba Vì - Hà
Tây, Phù Mỹ - Bình Định…
Bệnh sán lá gan lớn:
Đã phát hiện các ca bệnh rải rác ở 45 tỉnh trong cả nước (trong đó có
15 tỉnh chỉ có 1-2 ca bệnh). Nơi có nhiều bệnh nhân sán lá gan lớn là
nơi có tập quán ăn rau thuỷ sinh sống như rau ngổ, rau cải xoong, rau
đắng, uống nước lã… phổ biến ở các tỉnh Quảng Ngãi, Quảng Nam, Bình
Định, Hà Tây, Hà Tĩnh, Nghệ An.
Bệnh sán lá phổi: Thường
gặp ở vùng núi phía Bắc như Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái, Nghệ An, nơi
người dân có tập quán ăn cua đá nướng chưa chín, tỷ lệ nhiễm khoảng 15%.
Bệnh sán dây, ấu trùng sán lợn:
Với sán dây, có hai loại thường gặp ở người là sán dây lợn và sán dây
bò. Bệnh thường gặp ở các tỉnh miền núi, trung du phía Bắc, như: Bắc
Cạn, Lạng Sơn, Vĩnh Phú, Bắc Giang, Bắc Ninh, Thanh Hoá, Thái Bình… bệnh
ấu trùng sán lợn hay gặp ở nơi có lợn gạo và có phong tục nuôi lợn thả
rong, ăn tiết canh lợn, ăn nem chua, thịt lợn, thịt bò tái hoặc sống, ăn
rau sống.
Bệnh ấu trùng sán lợn gây động kinh, liệt, mất trí nhớ, tăng áp lực nội sọ, não úng thuỷ, giảm thị lực, mù mắt, bệnh tim. v.v.
Từ
năm 2000 đến 2004, viện SR-KST-CT TƯ trung ương đã tiếp nhận trên 700
trường hợp bệnh ấu trùng sán lợn, trong đó 84% có tổn thương ở não với
các triệu chứng: động kinh, liệt, mù mắt, tăng áp lực nội sọ, đã có
trường hợp tử vong do tụt não.
Ngoài ra còn một số bệnh giun sán khác ít gặp hơn.
- Đây có phải là tình hình đáng lo ngại cho sức khoẻ người dân, theo quan điểm của bà?
-
Thực sự là đáng lo ngại vì cho đến nay, các món ăn như lẩu thì có các
loại rau, trong đó có rau thuỷ sinh chỉ được nhúng qua nước nóng để ăn,
hay món gỏi cá nước ngọt, nem chua, tiết canh lợn, thịt bò tái… được phổ
biến ở nhiều nơi và được coi là món ăn đặc sản. Bên cạnh đó, một số nơi
vẫn còn thói quen dùng phân tươi để tưới rau mà tại các nhà hàng, rau
sống lại là món ăn phổ biến nhưng liệu có được rửa sạch không? Cùng với
các món ăn sống, các bệnh do giun, sán sẽ phát triển.
Muốn phòng chống bệnh giun sán, người dân cần phải ăn chín và uống sôi
5 tỷ đồng để phòng, chống giun sán
-
Thưa bà, trước tình hình sán lá gan lớn đang lan ra khắp 45 tỉnh, thành
và đe doạ sức khoẻ người dân, Viện SR-KST-CT TƯ đã có biện pháp gì để
hạn chế số người nhiễm giun sán nói chung cũng như sán lá gan nói riêng?
-
Dưới sự chỉ đạo của Bộ Y tế, Viện SR-KST-CT TƯ đã cử đoàn cán bộ trực
tiếp chỉ đạo về chẩn đoán và điều trị các ca bệnh sán lá gan lớn tại các
bệnh viện tỉnh thuộc khu vực miền Trung và các đoàn cán bộ của Viện
SR-KST-CT TƯ kết hợp với Viện SR-KST-CT TƯ Quy Nhơn, Viện SR-KST-CT TƯ
TP.HCM chủ động phát hiện bệnh giun, sán tại cộng đồng để điều trị và
tuyên truyền phòng chống bệnh giun sán.
Hiện
tại, các đoàn công tác đã thực hiện xong ở các tỉnh miền Nam và đang
tiếp tục làm việc tại các tỉnh miền Trung và miền Bắc.
 |
|
Sán lá gan, một trong những bệnh ký sinh trùng nguy hiểm đang có mặt ở 45 tỉnh, thành cả nước (Ảnh: Viện SR-KST-CT TƯ)
|
Cũng phải nói thêm rằng, bệnh sán lá gan lớn có mặt tại 45 tỉnh nhưng thực tế có đến 15 tỉnh chỉ có 1-2 ca bệnh.
Số ca bệnh được phát hiện nhiều lên có lẽ do phương tiện chẩn đoán càng ngày càng hoàn thiện.
Ví
dụ, như nhiều cơ sở khám bệnh có máy siêu âm và có kit để xét nghiệm
ELISA phát hiện bệnh ký sinh trùng, nói chung và sán lá gan lớn, nói
riêng nên số người được phát hiện nhiều hơn. Bên cạnh đó, thuốc điều trị
đặc hiệu có tác dụng tốt cũng khuyến khích người bệnh đến cơ sở khám
bệnh và điều trị.
Bộ
Y tế cũng đã ban hành hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan
lớn đến các cơ sở y tế trong cả nước. Bộ cũng đã có công văn chỉ đạo cho
nhập thuốc điều trị sán lá gan lớn (Triclabendazole) vào Việt Nam.
Để
hạn chế nhiễm giun sán, Viện SR-KST-CT TƯ đã chọn các đối tượng ưu tiên
phòng chống giun là học sinh tiểu học. Từ năm 2000, mô hình tẩy giun
cho học sinh tiểu học định kỳ 6 tháng/lần đã và đang được tiến hành tại
19 tỉnh trên toàn quốc do Tổ chức Y tế Thế giới hỗ trợ.
Về
phòng chống sán lá gan nhỏ và sán lá phổi, Viện đã xây dựng mô hình
điều trị trên diện rộng cho các đối tượng có nguy cơ cao tại 4 tỉnh với
sự hỗ trợ kinh phí của Tổ chức Y tế Thế giới.
- Thế nhưng tại sao ký sinh trùng (giun, sán) vẫn hoành hành, vẫn lây lan ra nhiều địa phương?
-
Thật ra, đặc điểm của bệnh nhiễm giun, sán thì khác với sốt rét vì giun
sán có nhiều loại. Mỗi loại lại cần phải xây dựng mô hình phòng chống
khác nhau. Để xây dựng rộng khắp mô hình phòng chống cho từng loại giun
sán, cần đến hàng chục tỷ đồng kinh phí vì điều trị trên diện rộng tiêu
hao rất nhiều kinh phí về thuốc men, chưa kể còn phải cần đến sự tham
gia của nhiều ban, ngành các cấp địa phương.
Năm 2006, Bộ Y tế quan tâm đầu tư kinh phí (5 tỷ đồng).
Các
vấn đề phòng chống giun sán tại cộng đồng đang được Viện SR-KST-CT TƯ
kết hợp với các viện Viện SR-KST-CT Quy Nhơn, Viện SR-KST-CT TP.HCM và
64 tỉnh, thành thực hiện điều tra đánh giá thực trạng nhiễm giun sán
trong cả nước. Mục đích là nhằm lên kế hoạch phòng chống cụ thể cho từng
loại bệnh giun, sán ở từng vùng, miền khác nhau.
Viện SR-KST-CT
TƯ cũng đã tập huấn về chuyên môn kỹ thuật phát hiện bệnh giun sán, tập
huấn kỹ năng tuyên truyền về cách phòng chống bệnh giun sán cho cán bộ y
tế từ tuyến tỉnh đến y tế thôn bản của 15 tỉnh trọng điểm có tỷ lệ
nhiễm giun hoặc sán cao. Từ đó, sẽ tuyên truyền bằng nhiều hình thức đến
toàn dân như phát các tờ rơi, tranh ảnh, họp dân… để cung cấp kiến thức
phòng chống các bệnh giun, sán.
Tuy
nhiên, công tác phòng chống các bệnh giun sán có khó khăn vì để thay
đổi được hành vi hay tập quán của người dân tại cộng đồng cần phải có
thời gian dài, kết hợp điều trị với tuyên truyền, vận động… và thực sự
phải xã hội hoá trong công tác phòng chống giun sán.
Bên
cạnh đó, cũng cần có sự quan tâm, đầu tư kinh phí của Nhà nước liên tục
trong nhiều năm thì mới hy vọng công tác phòng chống giun sán đạt hiệu
quả cao, giữ được độ bền vững của các mô hình phòng chống bệnh.
Các bệnh viện ít chú trọng phát hiện giun sán
-
Chúng tôi đã gặp nhiều bệnh nhân nhiễm giun, sán (đặc biệt là sán lá
gan lớn), họ than phiền đã phải đi khám, chữa bệnh ở nhiều bệnh viện,
tốn kém rất nhiều mà mãi mới biết là… bị chẩn đoán nhầm! Bị nhiễm sán lá
gan nhưng bệnh viện cứ đè bệnh nhân ra điều trị u gan, áp-xe gan khiến
cho họ phải chịu tốn kém, hoang mang về mặt tinh thần. Trước tình hình
này, Viện có kế hoạch gì để phối hợp với các bệnh viện nhằm khắc phục
tình trạng "nhầm" như trên?
-
Chúng tôi nghĩ rằng sau khi Bộ Y tế ban hành hướng dẫn chẩn đoán và
điều trị bệnh sán lá gan đến tất cả các cơ sở y tế thì các bác sĩ ở các
tuyến sẽ có chỉ định đúng nhất để phát hiện và điều trị bệnh sớm nhất.
Nhưng cũng có một điều phải nói đến là, việc phát hiện một số loại giun sán chỉ cần xét nghiệm phân thông thường là đã phát hiện trứng giun sán thôi. Thế nhưng, hầu hết các bệnh viện ít thực hiện xét nghiệm phân cho người bệnh. Vì vậy, có những bệnh giun sán đã bị bỏ qua hoặc mổ ra rồi mới biết đó là do sán…
-
Nghĩa là, cho đến bây giờ, vẫn có khoảng trống trong mối liên kết giữa
Viện chuyên khoa về giun sán như Viện SR-KST-CT TƯ với các bệnh viện đa
khoa hoặc chuyên khoa khác (không phải chuyên ngành về giun, sán)?
-
Trước đây, có thể như vậy... nhưng từ lâu nay đã có sự kết hợp giữa các
viện, các bệnh viện Trung ương và Viện SR-KST-CT TƯ nên có nhiều nghiên
cứu đã được kết hợp, đặc biệt là bệnh sán lá gan lớn. Đã có những kết
hợp nghiên cứu giữa Viện SR-KST-CT TƯ, Viện Thú Y Quốc gia và Bệnh viện
Bạch Mai hoặc một số các bệnh viện khác.
Nhân đây, chúng
tôi xin đề nghị các bệnh viện nên quan tâm đưa xét nghiệm phân tìm
trứng giun, sán vào thành xét nghiệm cơ bản. Đồng thời, khi làm xét
nghiệm công thức máu, cần chú ý đến bạch cầu ái toan tăng. Đó là các dấu
hiệu chỉ điểm để hướng tới các bệnh về ký sinh trùng.
Hơn nữa, các xét nghiệm này cũng rẻ tiền, dễ làm và đơn giản nhưng về chẩn đoán bệnh ký sinh trùng lại rất có hiệu quả.
- Xin cảm ơn bà!
-
Ngọc Huyền thực hiệnChuyện thủy sản ở VN.{ RẤT QUAN TRỌNG NÊN XEM }
Chuyện thủy sản ở quê VN .!!!Đọc bài dưới đây,xem coi các lảo còn khóai nghêu,sò,óc,hến nửa không ?
Cá, tôm, sò, ốc là những thủy sản rất quen thuộc trong các bữa ăn hằng ngày tại quê nhà, nhưng chúng cũng có thể là mối de dọa cho sức khỏe. Nhiễm giun sán là vấn đề đáng lo ngại đối với mọi người.Thủy sản cũng như các loài động vật đều có thể bị nhiễm giun sán nhưng chỉ có một số mới truyền sang cho người mà thôi.Gần đây báo chí bên nhà có nói nhiều về sự bộc phát của bệnh sán lá, khoa học gọi là distomatosis, do cá truyền sang cho người tại một số tỉnh ở VN.Các giới chuyên môn nghĩ rằng bệnh lý nầy có nguyên nhân chính từ tập tục ăn gỏi cá sống hoặc ăn cá nấu không thật chín.Nghiên cứu tại VN cho biết có từ 45% đến 80% cá nuôi tại một số vùng đã bị nhiễm sán lá rất trầm trọng.Tại Nam Định, nơi thường có tập tục ăn gỏi cá sống, thì số người bị nhiễm sán lá từ cá có thể lên đến 65%, và cá nuôi thì bị nhiễm lối 44,7%.Tại Nghệ An, chó mèo và heo bị nhiễm sán lá từ cá truyền qua với tỷ lệ 13-38%.Riêng An Giang và Nghệ An là hai tỉnh không có tập quán ăn gỏi cá sống cho nên số người bị nhiễm sán lá từ cá chỉ ở mức độ từ 0,1 đến 1% mà thôi (VietnamNet 18/10/2006).Nhiễm sán lá là một vấn đề rất nghiêm trọng tại vùng Đông Nam Á, đặc biệt là Trung Quốc, ViệtNam, Thái Lan, Lào và Cam Bốt.Có nguy hiểm đến sức khỏe hay không?Triệu chứng thay đổi tùy theo loại sán, tùy theo số lượng sán nhiều hay ít, tùy nơi định vị và tùy theo thời gian mới nhiễm hay đã bị nhiễm từ nhiều năm rồi. Nói chung triệu chứng ban đầu lúc ấu trùng di chuyển có thể là đau bụng, thường là ở vùng hạ sườn phải (right upper quadrant), nôn mửa, tiêu chảy, biếng ăn, mất cân…Một thời gian sau thì có triệu chứng gan mật, vàng da vv…
Sán lá gan Fasciola gigantica to nhất, thường làm nghẽn bít hệ thống mật và gây tổn hại mô gan. Báo Thanh Niên Daily ngày Sept 22 /2006 có nói đến một ca tại Quảng Bình sán lá gan xuyên qua da và chui ra khỏi lồng ngực lúc bệnh nhân đang được bác sĩ khám. Một vài loài như sán lá phổi Paragonimus westermani có thể gây ra những triệu chứng trầm trọng khi chúng vào trong phổi, trong các hạch hoặc trong não.
Gỏi cá sống và giun đầu gai GnathostomaGỏi cá sống là đặc sản của vùng duyên hải VN. Món gỏi cá sống tuy rất ngon nhưng nó vẫn là mối đe dọa đối với sức khỏe chúng ta.Cá sống có thể nhiễm khuẩn và nhiễm ký sinh trùng mà đáng kể nhất là giun đầu gai Gnathostoma. Loại giun này rất phổ biến tại vùng Đông Nam Á, Nam Mỹ, Mexico, Peru và Ecuador. Việt Nam là một trong những quốc gia có tỉ lệ nhiễm giun đầu gai khá cao.Giun trưởng thành (adult) sống trong bao tử chó và mèo. Trứng giun theo phân nhiễm vào nước mưa chảy xuống ao hồ sông rạch. Trứng nở ra ấu trùng (larvae) và bị một loại giáp xác (crustacea) thật nhỏ có tên là cyclop ăn vào. Cá, lươn, rắn, ếch nhái, gà vịt, và các loại thủy cầm (waterfowl) đương nhiên nuốt cyclop vào bụng và bị nhiễm giun đầu gai. Trong các loài vật vừa kể, ấu trùng giun sẽ định vị trong thịt.Khi chúng ta dùng cá sống, ấu trùng vào bụng, xuyên ruột và đi tứ tung trong cơ thể chúng ta. Giun có thể vào gan, vào mắt, di chuyển dưới da, hoặc đến định vị trong não hay trong tủy sống. Đây là bệnh Gnathostomosis.Đi đến đâu, giun gây tình trạng viêm sưng đến đó. Tùy nơi giun định vị mà triệu chứng sẽ khác nhau. Ở mắt, sẽ làm giảm thị lực hoặc mù lòa, và gây ho hen nếu ở hệ hô hấp. Nguy hiểm nhất là nếu giun định vị trong hệ thần kinh trung ương và gây chứng viêm não tủy (encephalomyelitis), làm rối loạn cảm giác, liệt tứ chi và có thể chết.
Vài năm trước đây Hội Dược Sĩ VN tại Hoa Kỳ cũng có đăng một bài nói về một ca nhiễm giun đầu gai ở một Việt kiều lúc về thăm quê hương. Trong thời gian ở VN, anh ta có nhậu với bạn bè món thịt rắn hổ mang, và đặc biệt là anh ta xơi sống nguyên tim rắn với hy vọng là sẽ được sung sức bằng 5 bằng 10 ngày thường.Khi trở qua Hoa Kỳ, anh ta bắt đầu ngã bệnh và có dấu hiệu mệt mỏi yếu sức lạ thường lại thêm sốt, nổi mày đay ở chân, đau ở vùng gan, ớn lạnh về chiều. Kết quả xét nghiệm máu, cho thấy số bạch cầu eosinophils trong máu tăng cao 13.000.Các bác sĩ bên Mỹ mò mẫm chữa trị bằng kháng sinh, nhưng bệnh vẫn không thuyên giảm. Cuối cùng qua sự cố vấn của một nhà ký sinh trùng học, bác sĩ Nagami, thuộc The Centers for Disease Control & Prevention (CDC), bệnh đã được chẩn đoán chính xác: bệnh nhân đã bị nhiễm giun đầu gai Gnathostoma spinigerum.Thuốc Albenza (Albendazole) đã được sử dụng để trị dứt bệnh…Những điểm cần lưu ý:Sán lá chỉ có thể phát triển và tồn tại lâu dài nếu trong ao hồ hội đủ các yếu tố như có sự hiện diện của một loại ốc thích hợp sống trong nước, cây cỏ thảo mộc dưới nước, cá tôm sống ở nước ngọt và sau hết phải có người hay một loài động vật nào đó ăn vào. Cá chép (carp) thuộc họ Ciprinidae thường là ký chủ trung gian của sán lá Clonorchis sinensis và của sán lá Opisthorchis spp. Điều kiện khí hậu và điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam rất thuận lợi để bệnh sán lá dễ phát triển và dễ lây truyền. Người bị nhiễm qua việc ăn cá sống, nấu không đủ chín hoặc ăn sống các loại rau cải mọc dưới nước đã bị nhiễm ấu trùng sán lá. Thí dụ tại VN có thể thấy rau muống ruộng, rau dừa, ngó sen, rau ngổ, rau bồn bồn, rau chút, rau bông súng, rau cần ống. Tại hải ngoại có rau cresson sauvage mọc dưới nước (watercress) cần phải để ý vv…Video: Trồng rau muống tại miền Bắc:
Ướp muối, ngâm giấm hoặc hong khói rất khó diệt được ấu trùng sán lá trong cá. Theo FDA, giữ cá ở nhiệt độ trừ 20 độ C trong vòng 7 ngày hoặc trừ 35 độ C trong vòng 15 giờ có thể diệt được ấu trùng Metacercariae với điều kiện là bề dầy của cá không được trên 15cm (6 inches). Phương pháp nầy chỉ có thể thực hiện trong các nhà máy mà thôi. Trong thực tế, người ta tự hỏi liệu cá nhập cảng từ Á châu bán tại các chợ Tàu, chợ VN ở hải ngoại có đáp ứng được điều kiện nầy hay không?-Nhiễm sán lá sẽ dẫn đến các bệnh về gan, phổi và ruột.-Nấu cá và rau cải thật chín sẽ diệt được sán lá đồng thời giúp làm giảm nguy cơ bị nhiễm các loại ký sinh trùng.-Xây cầu tiêu và nuôi gia súc như heo, trâu bò, dê cừu trên ao cá cũng như việc dùng phân súc vật để nuôi cá là lý do làm gia tăng bệnh sán lá.-Tập tục ăn uống, ăn rau sống, ăn gỏi cá sống, ăn sushi, sashimi, lẩu cá cua tôm tép, nhúng giấm, luộc không đủ chín rất nguy hiểm.-Ngày nay, kỹ nghệ nuôi trồng thủy sản (aquaculture) đang phát triển rầm rộ tại Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan…Việc toàn cầu hoá mậu dịch chắc chắn đã tạo điều kiện thuận lợi trong vấn đề xuất cảng cá tôm nhiễm ấu trùng sán lá đi khắp cả các nơi trên thế giới.-Trong các chợ Tàu và chợ Việt tại hải ngoại, đa số cá tôm đông lạnh thường được nhập cảng từ Việt Nam, Thái Lan, Trung Quốc, Ấn độ và Nam Mỹ là những quốc gia có vấn đề sán lá rất nghiêm trọng.Việc giáo dục dân chúng về hiểm họa ăn cá sống là điều cần phải thực hiện cấp bách.Du lịch Việt Nam coi chừng bị viêm màng não vì ăn ốcAngiostrongylus cantonensis is the most common infectious cause of eosinophilic meningitis worldwide .Although human infections with A. cantonensis are traditionally associated with Southeast Asia and the Pacific Basin, sporadic cases have been reported in several countries outside this region. In the Caribbean, eosinophilic meningitis has not been commonly reported, although A. cantonensis has been found in rats from Cuba, Puerto Rico, and the Dominican Republic. CDC
Bên nhà đôi khi ốc cũng có thể bị nhiễm một loại giun có tên là Angiostrongylus cantonensis.Giun trưởng thành (adult) sống trong phổi chuột và ấu trùng(larvae) được thấy sống ký sinh trong một số ốc dưới nước hay trên cạn. Ăn thịt ốc nấu không đủ chín, sẽ bị nhiễm giun Angiostrongylus cantonensis. Vào đường tiêu hóa, ấu trùng xuyên qua thành ruột, theo đường máu để lên định vị tại vùng não và gây ra bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan (eosinophilic meningitis) rất nguy hiểm.Tại Việt Nam có bao nhiêu loài ốc độc?Theo ĐÀO VIỆT HÀ (Viện Hải dương học Nha Trang)"Vụ ngộ độc do ăn ốc biển xảy ra ngày 4-4 tại Phú Yên đã làm một người chết và hai người phải cấp cứu. Ngày 17-10 vừa qua, một vụ ngộ độc tương tự lại xảy ra tại Quảng Ngãi, kết quả là hai trong số ba nạn nhân tử vong sau khi cả ba người ăn khoảng 500g món ốc nướng. Có bao nhiêu loài ốc độc?Đối với ngộ độc tử vong do ốc biển qua con đường thức ăn như vụ ngộ độc đã nêu ở trên là trường hợp đầu tiên được ghi nhận tại VN. Tuy nhiên, các trường hợp ngộ độc tương tự đã từng xảy ra khá phổ biến tại khu vực Thái Bình Dương, điển hình là tại Nhật Bản.Thông thường, các loài ốc biển có thể ăn được, nhưng đột nhiên lại trở thành độc mà chúng ta không thể biết lý do tại sao chúng trở nên độc. Một số loài ốc chỉ độc ở một bộ phận nào đó nhất định (thường là tuyến nước bọt), nhưng cũng có những loài ốc hoàn toàn độc và hết sức nguy hiểm đến tính mạng nếu như chúng ta vô tình ăn chúng.
Gầnđây, khá nhiều loài ốc được ghi nhận là nguyên nhân của các vụ ngộ độc cho con người thông qua con đường thức ăn như ốc mặt trăng (turban), ốc đụn (the top of shells), ốc tù và (trumpet shells), ốc hương Nhật Bản (ivory snails), ốc trám (oliva)Tùy vào từng loài ốc, bản chất độc tố có thể là saxitoxin (độc tố vi tảo tích lũy trong các sinh vật hai mảnh vỏ, một số loài cua rạn...) hoặc tetrodotoxin (độc tố cá nóc, mực đốm xanh, so...). Độc tố trong các loài ốc mặt trăng, ốc đụn và ốc trám đã được xác định là saxitoxin (một loại độc tố thần kinh thường gặp ở một số loài vi tảo giáp Alexandrium)".Từ lâu, Tổ chức Y Tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Lương Nông Thế giới (FAO) đã cảnh báo các quốc gia vùng Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam về hiểm họa cá nước ngọt nhiễm sán lá lây truyền cho người.Đây là một vấn đề y tế công cộng vô cùng quan trọng ảnh hưởng cho cả thế giới. Năm 1995 WHO đã ước lượng vùng Đông Nam Á có khoảng 9 triệu người bị nhiễm sán lá và Trung Quốc có lối 20 triệu người bị nhiễm mà trầm trọng nhất là vùng tỉnh Quảng Đông ở về phía Nam. Riêng Việt nam có trên 7 triệu người nằm trong diện nguy hiểm có thể bị nhiễm sán lá gan trong đó có 1 triệu người đã bị nhiễm thật sự.Tổ chức FIBOZOPA gần đây cũng đã cho biết số người bị nhiễm sán lá tại vùng sông Hồng, Bắc Việt Nam, có thể phải nhiều hơn gấp bội so với những số được nêu ra từ trước (mực độ nhiễm 15%-20%).Tại những vùng nhiễm sán, WHO cũng quan tâm đến sự xuất hiện của một số bệnh lý như bệnh cancer ác tính ống dẫn mật Cholangiosarcoma, bệnh sỏi túi mật gallstones (do nhiễm sán lá Opisthorchis và sán lá Clonorchis), bệnh tiêu chảy và bệnh loét bao tử peptic ulcers (do nhiễm sán lá Haplorchis và sán lá Metagonimus). Phải chăng sự hiện diện của sán lá đã ảnh hưởng đến sự xuất hiện của cancer cholangiosarcoma và của sỏi mật?Sán lá nhiễm từ cá không phải là hiểm họa duy nhất tại Việt Nam. Bệnh giun đầu gai (Gnathostoma) do việc ăn cá sống, ăn thịt rắn,và ếch nhái là một hiểm họa khác mà chúng ta cũng cần phải quan tâm mỗi khi ăn.Ngoài ra cũng không nên thờ ơ với bệnh thịt heo gạo cysticercosis do sán dây Taenia solium gây ra, thịt heo nhiễm giun bao Trichinella spiralis, và thịt bò gạo do sán dây Taenia saginata …
Cẩn thận với các món quá ngon như gỏi cá sống, sushi, sashimi, nem chua, bò tái chanh, thịt bò beefsteak chiên nửa sống nửa chín …nếu ăn ở bên nhà.Tổ chức Lương Nông Thế Giới FAO nhìn nhận là tại Á châu, việc kiểm soát và giải quyết mối nguy cơ nhiễm sán lá từ thực phẩm (FBT: foodborne trematodes) là một vấn đề vô cùng khó khăn và phức tạp cần phải có sự quyết tâm và phối hợp nhịp nhàng của rất nhiều lĩnh vực chuyên môn.Giáo dục dân chúng để thay đổi lối sống, quan tâm hơn đến vệ sinh, thay đổi tập tục và thói quen ăn uống, như đừng bao giờ ăn cá sống, cũng như đừng ăn sống các loại rau cỏ mọc dưới nước là công việc cần phải làm trước mắt. Chuyện coi vậy mà không phải dễ làm đâu!Bệnh cá nhiễm sán lá lây truyền cho người tại Việt Nam là một sự kiện tất yếu không làm ai ngạc nhiên hết!Để kết luận, tác giả xin mượn lời cảnh báo có vẻ bi quan của TS Đặng thị Cẩm Thạch, Trưởng Phòng Ký Sinh Trùng (Viện Sốt Rét, Ký Sinh Trùng- Côn Trùng Trung Ương):"Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, cùng với tập quán ăn uống, sinh hoạt chưa đảm bảo vệ sinh, rất thuận lợi cho sự phát triển của các bệnh giun, sán. Ước tính, trên toàn quốc số người nhiễm giun đũa khoảng 60 triệu người, giun tóc 40 triệu người và giun móc 20 triệu người, trong đó số nhiễm phối hợp 2, 3 loại giun lên tới 60-70%."Không biết lời báo động trên có làm cho người dân mình lo sợ và thay đổi cách ăn uống hay không?Riêng đối với các bạn hiện đang sống tại nước ngoài, nếu có đi du lịch VN, Thailand hoặc Nam Mỹ, để phòng ngừa giun đầu gai chúng ta chỉ nên ăn thịt, cá, rắn, lươn, ếch vv…đã được nấu thật chín mà thôi. Đông lạnh ở nhiệt độ trừ 20 độ C diệt được giun Gnathostomas.Nguyễn Thượng Chánh_DVM
No comments:
Post a Comment